U kunt dit patroon printen en dan uitknippen

door Tjeerd Kuipers

ALGEMEEN
Het werken met papier heeft vele kanten en één van de mogelijkheden is papierarchitectuur. Ik wil proberen u, door onderstaande uitleg, enthousiast te maken voor papierarchitectuur. Het is een hobby die niet veel beoefend wordt. Wel zijn er diverse mensen op de wereld die zich bezig houden met papierarchitectuur. Ik heb zoveel mogelijk links die betrekking hebben op papierarchitectuur op mijn website gezet. Het ontwerpen van papierarchitectuur modellen vergt wel enig inzicht in 3-D uitvoering. Zoals met elke nieuwe techniek is alle begin moeilijk, maar eenvoudig beginnen en dan langzamerhand overgaan naar ingewikkelder modellen geeft veel voldoening.

Er zijn andere technieken die een beetje tegen papierarchitectuur aanschuren:
Kirigami – het snijden of knippen van papier.
Maquette maken – een driedimensionaal model of gebouw op schaal.
Origami – het vouwen van papier.
Pop-up – het snijden of knippen, vouwen en plakken van papier.

Papierarchitectuur kenmerkt zich door uit een plat vlak een 3-dimensionaal ontwerp uit te vouwen, dit zonder te plakken. Het uitgevouwen model kan weer gevouwen worden tot een plat vlak en uiteraard ook weer uitgevouwen.

Zie tekeningen 1, 2 en 3

ONTWERPEN
Persoonlijk vind ik het ontwerpen van modellen het leukst. De uitdaging is om van een bestaand gebouw (of een ander object) een zoveel mogelijk gelijkend model te maken. Abstracte vormen kunnen natuurlijk ook gemaakt worden, Ingrid Siliakus laat zich bijvoorbeeld inspireren door de tekeningen van Escher.

Het basisprincipe van het ontwerpen is redelijk eenvoudig zoals te zien is in aan de tekeningen hiernaast. Met dit principe als uitgangspunt kan men heel uitgebreide ontwerpen maken. Wel moet men bedenken dat de mogelijkheden met papier niet onbeperkt zijn. Dit komt omdat er bij papierarchitectuur geen gebruik wordt gemaakt van plakken. Lukt iets niet in een ontwerp probeer het dan te vereenvoudigen.

Bij het maken van modellen wordt gebruik gemaakt van vouw- en snijlijnen. Om deze lijnen uit elkaar te houden gebruik ik gekleurde lijnen. In dit artikel zijn deze lijnen door mij omgezet naar streep- en stippellijnen.

Basis vouwlijn, dat is de vouwlijn waar het model over 90 graden (of meer) wordt omgevouwen, ook een dal vouw, ik gebruik daarvoor:
Snijlijn, dat is de lijn die gesneden moet worden, weergave:
Dal vouw, bij het vouwen over deze lijn ontstaat een ‘dal’:
Berg vouw, bij het vouwen over deze lijn ontstaat een ‘berg’:

Dit zijn de basiszaken om te kunnen starten met het maken van het eerste model. Ik zal een eenvoudig voorbeeld geven om te laten zien hoe de werkwijze is. Als eerste zoek ik een object dat mij aanspreekt en dat niet te moeilijk is. Dit gebouw (5)  gebruik ik als voorbeeld.

Eerst druk ik de foto af om de maatvoering vast te stellen en aan de hand van deze maatvoering kan ik het gebouw groter of kleiner maken, al naar gelang het formaat papier dat wordt gebruikt, A3, A4 enz. Daarna ga ik aan de slag om een  tekening/ontwerp te maken. Hieronder (6) geef ik aan hoe de opbouw van een tekening/ontwerp ontstaat. Zelf werk ik met een tekenprogramma op de computer.
Er kan ook een tekening/ontwerp op ruitjes papier worden gemaakt en als dat klaar is kan dit via carbonpapier overgezet worden op het papier waar het model van gemaakt gaat worden. In dat geval wordt er niet met gekleurde lijnen gewerkt, maar met stippel- en streeplijnen.(………..) en (– – – – – –).

1. Start van het ontwerp. Begin altijd vanaf het voorste bouwdeel en ga dan verder.
2. Na 1 komt het volgende bouwdeel dat dan het voorste is.
3. Is de hoogte van het gebouw gedeelte.
4. De plaats van deze lijn kan variëren, zie in de tekening de lijnen 4a, 4b en 4c.

Het model dat gemaakt is, wordt afgedrukt op papier. Ik gebruik Simili-Japon papier 225 grams, maar de keuze van papier is afhankelijk van wat iemands voorkeur heeft. We beginnen met het snijden van het lijnen, zwart snijden we geheel door en de gestippelde lijnen snijden we gedeeltelijk in. Het insnijden van het papier moet een beetje op gevoel gedaan worden, niet te veel, maar ook niet te weinig. Al doende leert men. We starten met het snijden aan de kant waar de lijnen zichtbaar zijn, dat is dus de achterkant van het model. De lijnen die aan de andere kant moeten worden gesneden, voor de berg vouwen, geven we aan door kleine puntjes door het papier te prikken aan het begin en de eind van de lijn, dan het papier omdraaien en van puntje tot puntje insnijden.

Wat direct opvalt bij het ontwerp is dat het hoge gedeelte aan de rechterkant is geprojecteerd, terwijl op de foto het hoge deel links zit. Dit komt omdat de kant van de ontwerplijnen de achterkant is en daarom moet het gebouw in spiegelbeeld worden ontworpen. Als het model ontworpen is dan gaan we eerst de zwarte lijnen (door) snijden en daarna gaan we de stippellijnen insnijden. De basis lijn moet alleen aan de zijkanten worden ingesneden. Bij moeilijker modellen laat ik deze lijn vaak doorlopen in het model. Als alles gesneden en gevouwen is, dan is op onderstaande foto het model te zien dat eruit komt.

Dit is een betrekkelijk eenvoudig model, maar een goed uitgangspunt om te kijken hoe u met een model en een ontwerp te werk moet gaan. Op mijn website staan tekeningen die wat ingewikkelder zijn. U kunt ze afdrukken en als proefmodel snijden en vouwen. Tevens kunt u daar zien welke verschillende technieken zijn toegepast.

PRAKTISCHE TIPS
Benodigde materialen:
1. Metalen of aluminium liniaal om langs te snijden, een liniaal met rubberen onderkant om verschuiven bij het snijden te voorkomen.
2. Snijmat A3 formaat is lekker groot. Goedkoop verkrijgbaar bij Action.
3. Mesjes met scherpe punt om nauwkeurig te snijden, zelf gebruik ik scalpelmesjes.
4. Vergrootglas met standaard, is makkelijk bij kleine details.
5. Basis papier, ik gebruik Simili-Japon papier 225 grams, vanwege de mooie kleur.
6. Gebruik gewoon papier om proefmodellen te maken, wit papier 160 grams.
7. Prikpen met scherpe punt.
8. Zonder gebruik van computer is nodig: ruitjes papier, gum, potlood en carbonpapier.

WAT VERDER HANDIG IS
Om te kijken of een ontwerp goed is bedacht, gebruik ik dus goedkoper papier. Ik snij dan alleen de hoofdlijnen, minder belangrijke zaken en ramen en deuren snij ik nog niet. Zo haal ik geen extra werk op mijn hals, want als het ontwerp om wat voor reden aangepast moet worden (soms gebeurt dat bij mij wel 6 tot 7 keer) kost dat kleine snijwerk onnodig veel tijd. Snij zoveel mogelijk met een liniaal dat geeft het mooiste resultaat. Vouwen is een geduld werkje, bij eenvoudige modellen valt het wel mee, ingewikkelde ontwerpen laten zich soms lastig vouwen. Neem de tijd om te vouwen en ga niets forceren. Zoals ik al eerder aangaf probeer eerst een proefmodel te snijden en te vouwen.

TEKENPROGRAMMA
Als tekenenprogramma gebruik ik libreoffice 3.6. Dit is een gratis office programma in het Nederlands, te vergelijken met office van Microsoft, alleen zit bij libreoffice een geweldig tekenprogramma. U kunt dit programma downloaden via http://nl.libreoffice.org/ Uiteraard kunnen ook andere tekenprogramma` s worden gebruikt, ook hier is eigen voorkeur van toepassing.

WEBSITE
Op mijn website www.paperarchitecture.nl zijn veel links opgenomen die verwijzen naar andere personen die zich bezig houden met papierarchitectuur. Neem daar maar eens een kijkje, bij sommige zijn ook modellen af te drukken. Verder is het een kwestie van beginnen en proberen. Mochten er mensen zijn die tips willen hebben dan, kunnen ze dit via mijn emailadres tjeerd@paperarchitecture.nl geheel vrijblijvend aan mij vragen. In dit artikel is alleen het snijden en vouwen van 90 graden horizontaal beschreven. Er zijn meerdere mogelijkheden, n.l. 90 graden verticaal, 180 graden en ook nog 360 graden. De basisinstructies voor al deze uitvoeringen zijn gelijk.

Dit model is wat moeilijker. Wilt u het maken? Stuur mij een mailtje en u ontvangt het pdf bestand.

Dit artikel is eerder gepubliceerd in Knip-Pers 2013-4