Door Rieny van Beek

Als de lente komt
dan stuur ik jou…
tulpen uit Amsterdam

Weinig bloemen doen zo aan Holland denken als de tulp. Vele buitenlanders bestellen “Tulips of Holland”, om ze in hun tuin uit te planten, vol verwachting wat eruit groeien zal. Waar de tulpen oorspronkelijk vandaan komen weten we nauwelijks.

Het verhaal wil dat de tulp van oorsprong uit Perzië komt. Een oosterse legende vertelt dat een Perzische jongeling, Ferhad, verliefd werd op een meisje Shirin, die zijn liefde afwees. Ferhad trok de woestijn in om aan een gebroken hart te sterven. Wanneer hij huilde vielen de tranen in het droge zand en veranderden in bloemen. Deze bloemen, wilde tulpen, werden in Perzië “lâle” genoemd en zijn een symbool van de volmaakte liefde. In de 16e eeuw werden deze wilde tulpen uitgegraven en in de koninklijke tuinen geplant, waar ze werden gecombineerd met andere voorjaarsbloeiers zoals hyacint en narcis. Net als in Perzië was het de gewoonte in Turkije om tuinen met geurende planten aan te leggen. Vooral bij de Turkse haremhoven nam de tulp een belangrijke plaats in. De tulp is de nationale bloem van Turkije. Wilde tulpen ziet men daarom veel afgebeeld op stoffen, keramiek en muren van huizen en moskee.

In 1562 werden de eerste bloembollen per schip van Constantinopel naar Antwerpen vervoerd en vandaar kwamen ze terecht in Noord-Nederland.

Met de komst van de lente in de natuur wordt er opnieuw hoop en verwachting in ons opgeroepen. De betekenis van één der eerste lenteboden, het sneeuwklokje, is dan ook hoop. Soms hebben bloemen een minder mooie betekenis; zo is de narcis het symbool voor egoïsme. In de Griekse mythologie is Narcissus een schone jongeling, die de liefde van de nimf Echo versmaadt. Hij wordt gestraft door verliefd op zijn eigen spiegelbeeld te worden, dat hij in het water ziet. Verteerd door deze onbevredigde liefde, kwijnt hij weg en wordt een bloem.

De gele trompetnarcis daarentegen spreekt van aanzien en respect voor iemand. De krocus is een symbool voor blijheid en opgewektheid. De hyacint betekent lieflijkheid, maar de wilde hyacint spreekt van standvastigheid.

Van de zeer vroege voorjaarsbloeiers betekent winterjasmijn gratie en bevalligheid en de toverhazelaar spreekt van betovering.

Andere vroegbloeiende bloemen zijn het viooltje dat trouw voorspelt, de primula die vertrouwen wekt, en het speenkruid dat vertelt van toekomstige vreugde. De anemoon betekent verwachting en het vergeetmijnietje spreekt voor zichzelf.

Rode tulpen zeggen: “ik hou van jou”,
viooltjes fluisteren: “ik blijf je trouw”,
maar ‘t kleinste bloempje dat je ziet vraagt eenvoudig: “vergeet mij niet”.

Gelezen:
Merklapmotieven en hun symboliek, Albarta Meulenbelt, Nieuwburg.
De taal der bloemen, Kate Greenaway.

Dit artikel is eerder gepubliceerd in Knip-Pers 1989-1