Sterrelicht, sterrelicht, helder en zacht,
eerste ster die ik zie vannacht.
Ik hoop dat de wens die ik doe vannacht,
vervuld wordt door uw sterrekracht.
Wanneer je dit rijmpje opzegt bij het verschijnen van de eerste ster en je doet een wens, die je geheim houdt, dan zal deze wens zeker uitkomen. Dit is een van de voorbeelden van het volksgeloof wat betreft de sterren. Sterren zijn ongrijpbaar en ver weg. Sommige sterren, de reuzen, zijn helder; andere zijn minder goed zichtbaar en worden daarom de dwergen genoemd. Er zijn sterren met een sterk rode kleur, andere zijn wit-blauw. Met het blote oog zijn er 4000 tot 5000 sterren zichtbaar en met een telescoop ongeveer 1 miljoen.
Ster in het volksgeloof
Volgens het volksgeloof zijn sterren de symbolen van in de hemel opgenomen gestorvenen. Sommige mensen denken dat elke ster de ziel van een mens is. Zie je een vallende ster, dan is dat een aankondiging van de geboorte van een kind. De ziel valt uit de hemel op aarde om hier tot leven te worden gewekt. Wanneer iemand sterft verschijnt er weer een nieuwe ster aan het firmament. Dit is een heel oud bijgeloof. Sterren lokken ook uit tot het doen van een wens. Verschietende sterren voorspellen geluk, doe gauw een wens voordat de ster verdwenen is, want de ze komt altijd uit. Ook de ster die het eerste aan de hemel verscheen had deze kracht.
De bevolking van het midden-oosten gelooft dat Allah de sterren rondom de aarde geplaatst heeft om de mens te verhinderen binnen te dringen in de hemelen.
Komeet
Een komeet of staartster is een hemellichaam met een lichtgevende staart, die een ellipsvormige baan doorloopt. De bekendste is de komeet van Halley, die telkens na 76 jaar verschijnt. De laatste keren waren in 1910 en 1986. Kometen zijn zeldzaam en worden als bijzonder dreigend ervaren. Vroeger werd een kon gezien als een bestraffing.va God en een voorteken van rampen. Door vasten en bidden en door ‘s middags de klok te luiden probeerde men zich hiertegen te beschermen. Het verschijnen van een komeet zou oorlog, pest en hongersnood aankondigen. De komeet van 1066 werd als voorteken gezien van de invasie van de Noormannen. Na het verschijnen van de komeet in 1214 stierf paus Urbanus IV. De komeet van Halley, die in 1910 verscheen beschouwde men als een voorteken van het uitbreken van de eerste wereldoorlog.
Meteorieten
Vallende sterren of meteorieten hebben evenals kometen de primitieve mens veel angst aangejaagd. Het waren zeldzame verschijnselen, die men niet kon verklaren en waaraan men niet gewend raakte. Ze werden gezien als uiting van toom van de goden, die tussen de sterren woonden. Vallende sterren waren voortekens van dood en andere rampen. Ook worden zij gezien als een symbool voor goddelijke gerechtigheid. In China wordt een vallende ster gezien als de aankondiging van de dood van een vooraanstaande man. Ook zijn het voorboden van de ondergang van de wereld, vooral wanneer er meerdere sterren tegelijk vallen zoals bij een sterrenregen.
Wanneer een meteoroïde, die zich in de ruimte om de zon beweegt, in de atmosfeer van de aarde terecht komt, treedt er een lichtverschijnsel op. Dit oplichten gebeurt op een afstand van 90 kilometer van de aarde. Wij noemen het dan een vallende ster. Deze ster verdampt meestal geheel, maar soms komt er een deel, op aarde terecht, dat is dan een meteoor.
Meteoorstenen werden in India, Japan, Siberië en Amerika vereerd. Het antieke beeld van Venus van Paphos op Cyprus is uit meteoorsteen gehouwen. De zwarte steen in de Kaäba te.Mekka, die door de moslims als heilig wordt vereerd, moet een meteoorsteen zijn. In 1492 kwam een meteoorsteen in de Duitse Elzas terecht, waar keizer Maximiliaan hem beschouwde als een voorteken van zijn overwinning op Frankrijk.
Noorderlicht
Het. poollicht is een lichtverschijnsel aan de hemel, dat men het beste in de poolstreken kan waarnemen, maar dat als noorderlicht ook op onze breedte kan worden gezien.. Het heeft de vorm van witte of groen-witte bogen, laag boven de noordelijke horizon. Op het zuidelijk halfrond kent men het zuiderlicht. Het noorderlicht of Aurora Borealis wordt gezien als voorspeller van groot onheil. In 1939, vlak voor het uitbreken van de tweede wereldoorlog, zag men in Engeland het noorderlicht. Ook vlak voor de Japanse aanval op Pearl Harbor is het noorderlicht drie nachten te zien geweest in Cleveland in Amerika.
Ster als christelijk symbool
In de christelijke iconografie wordt Maria vaak afgebeeld op een maansikkel, omgeven door een sterrenkroon. Zij wordt dan ook de stella maris, de sterre der zee, genoemd. Christus wordt gezien als de blinkende morgenster. De morgenster is een aankondiging van de dageraad en opkomst van de zon, die het duister van de nacht overwint. De komst van Christus is als het opgaan van de morgenster, Hij verdrijft het duister van de zonde. De wijzen uit het oosten zagen de ster van Bethlehem, die hen de weg naar de kribbe wees. Vaak wordt deze ster beeld als een staartster of als een achtpuntige ster.
God toonde aan Abraham een menigte van sterren als teken van zijn ontelbare nageslacht.
Sterren worden ook gezien als weerspiegeling van de majesteit en grootheid van de Schepper.
Ster in de wapenkunde
In de wapenkunde komen sterren regelmatig voor als wapenbeeld, in Duitsland in de vorm van een hexagram, in de Romaanse en Engelse. wapens meestal vijfpuntig en een enkele keer achtpuntig. Sinds 1889 is het wapen van Brazilië getooid met het Zuiderkruis. Marxistische wapens dragen vaak rode sterren. De VS gebruiken altijd witte sterren. Op de vlag van Amerika symboliseren de sterren het aantal staten. Het wapen van Singapore heeft vijf sterren, zij symboliseren democratie, vrede, vooruitgang, recht en gelijkheid.
Door Rieny van Beek
Gelezen:
-Sesam Atlas van het bijgeloof, Helmut Hiller.
-Voorteken en bijgeloof, Philippa Waring.
-Magie en bijgeloof, Douglas Hill.
-Ornament, symbool en teken, René Smeets.
-Prisma van de symbolen, Hans Biederman.
-24 Christelijke symbolen, S.S.Smeding.
-Woordenboek van Bijbelse beelden en symbolen, ,Manfred Lurker.
Dit artikel verscheen in Knip-Pers 1995-4
Illustraties:
1. Drie sterren en de stal onder de ster: Rieny van Beek
2. Caspar, Melchoir en Balthasar, Marianne-Brüssing, Duitsland
3. Schip onder ster, Gertrud Januszewski (1911, Berlijn)
4. Stal in Betlehem, Maria Stevens-Pfabe
5. Drie wijzen uit het Oosten, Rieny van Beek
6. Stal met schapen, Corry van Schaik-Noorderhoek
7. Sterren, To van Waning-Mijnlieff
ROZET 1
